Bunama (demans), zihinsel ve sosyal becerilerdeki ilerleyici geriliktir.Yaşlılığın değil anormal beyin süreçlerinin bir sonucudur.
Demans hastalığı olan kişinin günlük yaşantısı bozulur, özellikle yakınları ile mantıklı ilişkiler içine giremez. Ne yazık ki demanslı hasta bu durumun farkında değildir. Bu durumdan etkilenenler demanslı hastanın sorumluluğunu üstlenen ve ona bakan yakınlarıdır. Ben bu yazımda demans hastalığının tanımı ve belirtilerinden bahsetmek yerini bu hastalıkta, özellikle hastaya bakmakla yükümlü kişiler etkileyecek ve tedavisi şart olan demanslı hastalarda görülen davranış ve ruh bozukluklarından bahsetmek istiyorum. Bu bozukluklar, şunlardır:
1. Saldırganlık: Saldırgan davranış,bir kişi veya herhangi bir olaya karşı hareket ve karşı koymayı kapsar.Hastadaki öfke ve moral bozukluğu,saldırganlığa yol açabilir.
2. Öfke ve sinirlilik: Öfke yoğun duygusal bir tepkidir.Sinirlenmek, biraz daha ılımlı bir tepkidir. Eğer hastanın kaygı ve moral bozukluğu; yakınları veya bakıcısı tarafından fark edilmezse, bu duygular öfkeye doğru tırmanır.
3. Lakaytlık ve depresyon: Bu tür hastaya bakanların en sık yakındıkları zorluk hastalarda görülen lakayt davranışlardır. Hastalarda motivasyon eksikliği, oturup boş boş bakma periyotları, ve dünyadan kopma duygusu vardır. Demanslı hastalarda depresyon da sık görülen bir semptomdur.Depresyonun belirtilerini; öfke, sinirlilik, sık sık ağlama nöbetleri, iştah ve uyku düzeninde değişiklikler olarak kısaca sıralayabiliriz.
4. Peşinden ayrılmama veya talepte bulunma: Bu durum sıklıkla terk edilme korkusu nedeni ile ortaya çıkar.Hasta gün boyunca yaşamını yönlendirmesi için yakınına yönlenir ve daima bir şeyler talep eder.
5. Takıntı, şüphe ve paranoya: Takıntılarda ne kadar mantık yürütüp, ikna edilmeye çalışılsa da hastada değiştirilemeyen ve düzeltilemeyen yanlış inançlar vardır. Şüpheciliğin özelliği ikna olmamak ve güvensizliktir. Demanslı hastada birilerinin kendisini takip ettiği vs. gibi paranoyalar da sıkça görülür.
6. Uygunsuz cinsel davranış: Cinsel ihtiyaçlar bir erişkinin yaşamının doğal bir parçasıdır.Cinsel istek hastalık süresince ortadan kalkmayabilir.Hastada kendini engelleme duygusu zayıfladığı için, cinsel organı elleme, cinsel ağırlıklı konuşma, toplum içinde soyunma vs. gibi anormal davranışlar görülebilir
7. Eşyaları saklama: Hastalar eşyaları olmadık yerlere saklayabilirler.Bunun sebebi eşyalarının çalınma korkusudur. Genellikle hasta sakladığı eşyaları daha sonra bulamaz ve bazen maddi manevi kayıplar olabilir.
8. Uyku bozukluğu: Uyku bozukluğu çok sık görülür. Demanslı hastada uyku sorununun altında başka hastalıklar da aranıp ekarte edilmelidir. En büyük sorun verilen uyku ilaçlarının sersemlik, baş dönmesi, hafıza bulanıklığı gibi demanslı hastayı daha da zora sokacak bulguların görülme olasılığıdır.
Demanslı hastalarda yukarıda saydığım semptomlar dışında birçok semptom görülür.Bunların tedavisi ile hastanın yaşam kalitesi arttığı gibi hastaya bakan yakınları da rahat ve huzura kavuşur.
Dr. Serdar Dağ
