Uyku bozuklukları, insanların yaşam kalitelerini bozar ve diğer tüm sistemlere zarar veren bir hastalık grubudur. Uyku ile ilgili yakınmalar 3 ana sınıfa ayrılır.
- Uykudan uyanmakta zorluk.
- Uyuyamamak.
- Uyku sırasında normal olmayan davranışlar.
Bu yazımda uyku bozuklukları arasında en sık görülen uykuya dalma bozukluğu erken uyanma ve uyku parçalanmasından bahsetmek istiyorum.
Uykuya Dalmada Gecikme
Uykuya dalmaya çalışan kişiler çevreden gelen etkilere kapılırlar. Özellikle endişeli kişiler hoş olmayan düşüncelerden ve duygulardan uzaklaşmaya çalışırlar. Fakat bu çaba; rahatlayıp uykuya dalmayı zorlaştırır, tersine daha da endişeli hale getirir ve canlanma dönemlerine neden olur. İlerleyen gecelerde; oluşan yeni endişeler bu döngüyü tetikler. Bir süre sonra hastalar yatakları ile uyuyamamak arasında ilişki kurarlar. Yatak odası dışındaki bazı yerlerde daha iyi uyuduklarını fark ederler. Bu durum daha çok stres, aşırı sinirlilik hali, takıntı hastalığı (OCN) ve depresyonda ortaya çıkar.
Uykuya dalmayı geciktiren en önemli sebeplerden biri de, huzursuz bacak sendromudur. Özellikle yatarken ve az oranda da otururken ortaya çıkar. Bacaklarda uyuşukluk, kasılma ve iğnelenme vardır. Hasta bacağını devamlı hareket ettirme gereksinimi hisseder ve sık sık yataktan kalkar, uykuya dalamaz. Demir eksikliği anemisi(kansızlık), guat vs. gibi sistemik hastalıklar da uykuya dalmayı geciktirir.
Erken Uyanma
Yaş ilerledikçe, erken uyanma sorunu artar. Yaşlılarda sabahları erken uyanmanın en sık nedeni depresyondur. Alkol gecenin sonundaki uykuyu böler. Bunun için alkol alarak rahatlamaya çalışanlar, uyumak için her geçen gün alkol miktarını arttırırlar. Bu da alkolizme yol açar.
Uyku Parçalanması
Sürekli kesilen uyku yeterince dinlendirici olmaz. Uyku parçalanmasının neden olan sebepleri kısaca özetlersek;
- Uyku Apnesi: Geceleri solunumun kesintiye uğraması sonucu, hastanın nefessiz kalıp sık sık uyanması durumudur.Ölümle sonuçlanabilen bu rahatsızlığın mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
- Mide reflüsü
- Kalp yetmezliği
- Bazı hormon bozuklukları
- Düzensiz ilaç kullanımları vs.
Yukarıda bahsettiğim tüm uyku bozukluğu türleri; hastanın yaşam kalitesini bozar, gün içindeki iş verimini düşürür ve vücut direncini kırarak diğer hastalıkların açığa çıkmasına sebep olurlar.
Günümüzde; uykusuzluğun tanı ve tedavisi başarı ile yapılmaktadır. Uykusuzluğa sebep olan etkenleri saptamak ve tedavi etmek için özel merkezler kurulmuştur. Uyku EEG’si denen tanı yöntemiyle gece uykusunda beyin elektrosu çekilir, aynı zamanda solunum merkezi vücut kasılmaları incelenir ve uykusuzluğa neden olan uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu gibi en önemli uyku bozukluğu sebepleri belirlenir ve tedavi edilir.
Uykusuzluğa neden olan depresyon, hormon bozuklukları gibi etkenlerin de başvurulan hekimlerce değerlendirilip tedavi edilmesi gerekir. Özellikle yaşlı hastalarda depresyon ve diğer sistemik hastalıklar iç içedir.
Dr. Serdar Dağ
